Khởi đầu 2023, các thương vụ M&A bắt đầu xuất hiện dày đặt hơn, nâng cao về "chất lương" và cả "số lượng" mạnh mẽ hơn.
Năm 2022, hoạt động mua bán và sáp nhập (M&A) tại thị trường Việt Nam có dấu hiệu chững lại. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia kinh tế – tài chính cho rằng, đến năm 2023 sẽ có thêm nhiều cuộc mua bán lớn cả về lượng và chất.
Cảnh giác với các giao dịch nghìn tỷ
Ông Nguyễn Công Ái, Phó tổng giám đốc KPMG Việt Nam, cho biết tại Diễn đàn M&A Việt Nam 2022 tổ chức cuối tháng 11/2022, đến giữa quý IV/2022, thị trường giao dịch M&A Việt Nam có dấu hiệu tăng trưởng chậm lại, chỉ đạt 570 triệu USD (tính đến hết tháng 10), giảm khoảng 50% so với năm 2021. Nhưng đặc thù ở các lĩnh vực, ngành nghề khác nhau, giao dịch M&A đã có những thay đổi đáng kể về nguồn vốn và xu hướng lưu lượng, chất lượng và giá trị giao dịch của từng thương nhân.
Cụ thể, trong năm 2022 vừa qua, bất động sản, năng lượng tái tạo và hàng tiêu dùng là lĩnh vực thu hút nhiều giao dịch M&A nhất. Tương ứng, có thể đề cập đến thương vụ mua lại nổi tiếng của Vivaland đối với tòa nhà CapitaLand của CapitaLand (523,4 triệu USD). Novaland nhận khoản đầu tư 250 triệu USD từ Warburg Pincus. Hay như Spring Group nhận được 284 triệu USD tài trợ từ EDP Renovaveis, SA; Golden Gate bán 30% vốn (trị giá 234 triệu USD) cho Periwinkle có trụ sở tại Singapore; Masan mua lại 65% cổ phần của CTCP Di sản Phúc Long với giá 260,6 triệu USD…
Ông Nguyễn Công Ái cho rằng, nền kinh tế Việt Nam năm 2022 sẽ được dẫn dắt bởi 3 xu hướng lớn, đó là sự gia tăng nhanh chóng số lượng người tiêu dùng trung lưu; chuyển dịch sang năng lượng tái tạo; và sự phát triển sâu rộng của quá trình số hóa, trong đó có tác động tích cực đến mọi thành phần kinh tế. Do đó, xu hướng M&A năm 2023 sẽ tiếp tục bám sát 3 xu hướng trên để phát triển các thương vụ mới khi các công ty lớn quay trở lại mở rộng thị phần sau đại dịch Covid-19.
Cũng cho rằng hoạt động M&A sẽ sôi động trở lại vào năm 2023, TS. Ông Lê Đức Khánh, Giám đốc Phát triển Năng lực Đầu tư, CTCP Chứng khoán VPS, cho biết: Đến cuối năm 2022, nhiều doanh nghiệp lớn của Việt Nam gặp khó khăn, nhiều tài sản có giá trị bị bán ra và hàng loạt doanh nghiệp như tài chính, bảo hiểm, chứng khoán, bất động sản được tái cơ cấu để nới rộng không gian cho cổ đông ngoại.
Năm 2023 có thể là năm tài chính, bảo hiểm, bất động sản, công nghệ, khoa học, hàng tiêu dùng và bán lẻ và các lĩnh vực mua bán và sáp nhập khác trong năm. Một số thương vụ M&A có thể sẽ diễn ra trong quý I năm nay là Cholimex, Eximbank, KIDO… Đồng thời, về phía nhà đầu tư, cũng sẽ có thêm các nhà đầu tư mới đến từ các nước trong khu vực Trung Đông, bởi nhiều khả năng danh mục đầu tư vào lĩnh vực dầu mỏ sẽ dần bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, các công ty lớn và quỹ đầu tư ở Trung Đông có thể tập trung vào các start-up công nghệ và năng lượng tái tạo ở Đông và Nam Á (trong đó có Việt Nam).
Tăng trưởng khá mạnh
Ông Masataka Sam Yoshida, Giám đốc toàn cầu mảng Dịch vụ M&A xuyên biên giới của Tập đoàn Recof cho biết, so với nhiều nước trong khu vực, Việt Nam hiện có nhiều cơ hội để đẩy mạnh hoạt động M&A. Đặc biệt, các công ty Nhật Bản có quy mô vốn 200-300 triệu đô la Mỹ cũng đang “để mắt” đến thị trường Việt Nam, bởi tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam hiện cao nhất Đông Nam Á. Ngoài ra, với tư cách là thành viên của 15 hiệp định thương mại tự do, Việt Nam đã đưa ra nhiều chính sách thuế ưu đãi, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài. Điều này hỗ trợ rất nhiều cho các nhà đầu tư nước ngoài xuất khẩu sản phẩm “Made in Vietnam” sang các thị trường lớn.
Phân tích ở góc độ vĩ mô, ông Trần Quốc Phương, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, nếu nội dung Nghị quyết số 31/2021/QH15 của Quốc hội (về Điều chỉnh cơ cấu kinh tế 2021-2025) là đúng đắn. và được thực hiện đầy đủ, thị trường M&A Việt Nam sẽ bùng nổ vào năm 2023-2024.
Đồng thời, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đã xây dựng, soạn thảo và hoàn thiện các dự án luật: Luật Đấu thầu (sửa đổi), Luật Hợp tác xã (sửa đổi)… Tạo điều kiện thuận lợi, thông thoáng, minh bạch, kể cả mua bán sáp nhập để đầu tư và hoạt động kinh doanh tại Việt Nam.
Ở góc độ đầu tư, TS. Ông Nguyễn Công Ái cho rằng hoạt động M&A sẽ bắt đầu hồi phục từ nửa cuối năm 2023 khi lãi suất và lạm phát được điều chỉnh hợp lý. Trong số đó, chuyển đổi kỹ thuật số, năng lượng sạch, thị trường tiêu dùng và nhận thức về ESG (môi trường-xã hội-quản trị). Sẽ là chủ đề chính của hoạt động M&A tại Việt Nam trong tương lai
Đặc biệt về dòng vốn đầu tư, TS. Nguyễn Hữu Huân, Trưởng khoa tài chính Trường ĐH Kinh tế TP.HCM, cho rằng ngoài các nhà đầu tư truyền thống đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan, Singapore… thị trường M&A Việt Nam trong vài năm tới nhiều khả năng sẽ thu hút thêm dòng vốn từ các nước vùng Vịnh như: UAE, Oman, Kuwait, Qatar, Bahrain và một số quốc gia khác như Tây Ban Nha, Mỹ.
Đáng lưu ý, dòng tiền từ nhiều tổ chức đầu tư nước ngoài, bao gồm PE Fund và Venture Capital sẽ vẫn tăng mạnh. Nhiều nhà đầu tư trong nước cũng sẽ tham gia mạnh mẽ hơn thị trường M&A, đặc biệt trong ngành xây dựng và bất động sản.
Ở khía cạnh thị trường theo diễn tiến của từng khối ngành cụ thể, nhiều công ty chứng khoán dự báo số thương vụ M&A từ năm 2023 trở lên sẽ có chiều hướng gia tăng về “chất” hơn là về “lượng” vì tâm lý nhà đầu tư có khả năng dịch chuyển từ “cơ hội” sang “chiến lược “; mặt khác thị trường bán cũng đang sôi nổi và hấp dẫn nên bên mua sẽ có lợi thế khi chọn lựa và đàm phán ký kết thoả thuận. Nhiều chuyên gia cho biết, trong những tháng đầu năm 2023, nhóm cổ phiếu khối ngành tài chính ngân hàng, chứng khoán và bất động sản sẽ mở màn cho làn sóng M&A nghìn tỷ tại Việt Nam.
Dự báo trong 2023 này thị trường sẽ tiếp tục đón nhận các giao dịch “khủng” khác từ ngành bán lẻ, ví như ThaiBev (Thái Lan) đã mua lại 36% cổ phần của Sabeco sau khi bỏ 4,8 tỷ USD ra mua tới 54% cổ phần hồi năm 2017. Ngoài ra, danh sách những tập đoàn, doanh nghiệp thoái vốn nhà nước với giá trị gần 250.000 tỷ đồng và hàng loạt startup kỳ lân mới thành lập có định giá vài tỷ USD sẽ “đích ngắm” để thu hút vốn của nhiều nhà đầu tư ngoại.